Nieuwe spiritueel is concreet

Nogal wat christenen hebben er moeite mee om nieuwe spiritualiteit serieus te nemen. Zij zien er niet meer in dan esoterie voor ik-gerichte vaagneuzen. Hebben zij een punt? Maar hoe concreet is het christelijk geloof zelf eigenlijk? Theo van de Kerkhof verdedigt de stelling: “Nieuwe spirituelen zijn minder zweverig en minder vrijblijvend dan mainstream christenen.”

Godsdienstfenomenologisch beschouwd lijkt Jezus van Nazareth meer op Bhagwan Shree Rajneesh dan op de zoete Jezus van de zondagschool. De ‘leerlingen’ van toen zijn de sannyasins van vandaag. Wie zouden nu achter Jezus aangaan? De doorsnee christenen of de hedendaagse zoekers naar zin? Ik gok op de laatsten, op de zelfontplooiers, de new agers, de nieuwe spirituelen. Wat mij voor hen inneemt, is dat zij iets durven wagen, zichzelf in het spel brengen, ‘er voor gaan’. Nieuwe spirituelen zijn niet gelovig uit gewoonte, maar vanuit existentieel verlangen. Spiritualiteit is voor hen iets voor het alledaagse leven, voor de dinsdagochtend om kwart over elf. In die zin is nieuwe spiritualiteit praktisch en concreet, het tegendeel van vaag of zwevend.

Hoeveel mainstream-christen lezen wel eens een boek over hun geloof? Een klein percentage schat ik in. De new-ageboekwinkels daarentegen puilen uit. Wie is hier nu oppervlakkig? Slechts zes procent van de katholieken bezoekt regelmatig een kerkdienst. De nieuwe spiritueel ‘yogaat’, of mediteert dagelijks, bezoekt cursussen, workshops, retraites en heeft daar vele honderden euro’s voor over. Commercialisering van de religie? Of juist een uiting van inzet en betrokkenheid? Ook op de ik-gerichtheid van de nieuwe spiritueel valt veel af te dingen. Nergens is ‘lief zijn voor elkaar’ zo algemeen als in deze kringen. De nieuwe spiritueel is milieubewust, koopt fair trade, eet ‘biologisch’ en heeft oog voor de samenhang van alles en allen.

Natuurlijk, de stelling is generaliserend en de tegenstelling al te schematisch. Maar toch gaat de stelling wel ergens over. De nieuwe spiritualiteit is de volksreligiositeit van vandaag. Zij is het oude Bildungsideaal, doorgesijpeld tot op het niveau van het damesblad. Daar mag je kritisch op zijn, maar je moet er niet min over doen. Zij verdient evenveel respect als de Mariadevotie in de Sint Jan van Den Bosch. Kitsch-religie, salontafelspiritualiteit, navelstaarderij? Onder christenen ontbreekt het nogal eens aan openheid voor de zoekende, soms struikelende, menselijke, soms al te menselijke nieuwe gelovige. Ik zie daarin een minachting van de dominante cultuur voor een zich vestigende minderheidscultuur, vergelijkbaar met het vooroorlogse antipapisme en met de weerzin van hedendaagse populisten tegen de religie van de vreemdeling.

Dit is een bijdrage aan de Volzin-rubriek De Stellig, 23 november 2012. Theoloog Marcel Poorthuis argumenteert tegen de stelling. Zie de stelling op volzin.nu

 

1 reactie op “Nieuwe spiritueel is concreet

  1. Ik kan mij helemaal vinden in dit geweldige artikel, precies waarom ik
    ook het boek: Een Seculiere Tijd van
    filosoof Charles Taylor zo’n geweldig
    boek vind.
    Veel dank, met vriendelijke groeten
    Marga Wessels, Amsterdam

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

De volgende HTML-tags en -attributen zijn toegestaan: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>