In een paginagrote krantenadvertentie roept de SP op tot “minder politiek”. Klinkt dat niet een beetje farizeïsch voor een partij die zelf al meer dan dertig jaar deel uitmaakt van dat verguisde bedrijf?

Maar wat wil dat eigenlijk zeggen: “minder politiek”? Politiek is toch zorg om een ordelijke inrichting van de samenleving? Blijkbaar bedoelt de SP iets anders: minder Haags gedoe, dichter bij de mensen, beter luisteren naar het volk. Maar wat willen ‘de mensen’ eigenlijk? Het is een misvatting dat democratie zou bestaan uit de regering van het volk over zichzelf. Er wordt nooit geregeerd overeenkomstig de wil van het volk. Het grondprobleem van de politiek is nu juist dat het volk niet één is. De samenleving vraagt om inrichting, terwijl de leden van die samenleving het niet eens zijn over de doeleinden en de wegen daarnaar toe. Er bestaan belangentegenstellingen en verschillen van inzicht. En die blijken nogal hardnekkig.

Een psychiater onderzocht eens wat er gebeurt als je drie geesteszieken, die alledrie claimen de ware Christus te zijn, met elkaar confronteert. Zou de absoluutheidsaanspraak van de één niet vergruizelen onder het gewicht van eenzelfde aanspraak van de ander? Helaas: alle drie de Christussen bleven overtuigd van hun eigen gelijk. Er moest sprake zijn van misverstand of misleiding, van dwaling of bedrog, maar niet van twijfel aan het eigen ik. Lijken de aanhangers van politieke overtuigingen vaak niet op ware Christussen?

Democratische politiek kan gezien worden als een uitweg uit de waanzin. Kenmerkend voor democratie is dat niemand geacht wordt de belichaming te zijn van het grote gelijk. De democratie ontstond niet toen de macht van de koning overging op het volk. Dat zou neerkomen op verruilen van de ene dictatuur voor de andere. De grootheid van de democratie bestaat hieruit dat de macht periodiek legitiem wordt betwist met als belangrijkste spelregel: de meerderheid beslist. En de minderheid? Die wordt niet weggevaagd, maar krijgt de kans zich tot een meerderheid te ontwikkelen. Filosoof Luuk van Middelaar zegt het zo: Het unieke van de democratie is dat ze haar intrinsieke verdeeldheid niet verhult. Ze is de enige samenlevingsvorm die het onophefbare sociale conflict dat aan de basis ligt van elke maatschappij, erkent. Ze is de institutionalisering van het conflict.

Het is juist de dictatuur die vraagt om ‘minder politiek’. In de dictatuur wordt het conflict ontkend, de tegenstem onderdrukt en de opposant vermoord. De SP behoort inmiddels te zeer tot het politiek establishment om haar van zulke lelijke dingen te verdenken. Maar het blijft opletten bij een roep om depolitisering. Zeker wanneer die roep komt van een partij met een maoïstisch verleden en een leider met Messiaanse trekken.
Uit: VolZin, 11 februari 2005