“Paars geërgerd” heeft Tweede Kamerlid Geert Wilders zich aan het optreden van koningin Beatrix, die bij een moskeebezoek geen handen schudde van moslimmannen uit respect voor hun geloof. Helemaal schandalig vindt hij het dat premier Balkenende het optreden van de koningin ook nog eens als een voorbeeld van tolerantie duidde. Onderdanig “dhimmigedrag” van niet-moslims tegenover moslims. “De koningin en de premier doen de Nederlandse normen en waarden in de uitverkoop”, zo foeterde het Kamerlid.
Een vraag die opkomt is: hoe zit het dan met hoffelijkheid, openheid en ruimdenkendheid, gevoel voor de situatie; zijn dat dan geen Nederlandse normen en waarden? Een afgezant uit een ver koloniaal oord vergiste zich eens, op bezoek bij koningin Wilhelmina, in de tafelmanieren: hij dronk uit het kommetje water dat bedoeld was om de vingers te reinigen na het nuttigen van een visgerecht. Wilhelmina aarzelde geen moment en zette prompt haar koninklijke lippen eveneens aan het vingerkommetje. Dát, zegt Maria Goos, die de anekdote onlangs aanhaalde in haar colomn in de Volkskrant, getuigt van innerlijke beschaving: “een mens met innerlijke beschaving is er nooit op uit de ander het gevoel te geven dat die niet weet hoe het hoort.”
De kwestie is niet dat wij godsdienstige groeperingen zouden moeten ontzien waar kritiek geboden is. Godsdienstkritiek en godsdienstvrijheid zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. De intentie achter het traditioneel islamitische verbod op aanraking tussen mannen en vrouwen die geen familie van elkaar zijn mag zeker kritisch bevraagd worden. Soms is dat zelfs een plicht. In Saoedi-Arabië verhinderde de religiepolitie (die bestaat daar) dat hulpverleners meisjes redden uit een brandend schoolgebouw. De hulpverleners waren immers geen familie. Veertien meisjes kwamen om. Maar heeft deze ongekende religieuze perversiteit wel primair te maken met het ‘aanraakverbod’? Betreft het hier niet vooral een absurd geval van de wet boven de mens stellen, van regels zijn regels, van letter boven geest, van vorm boven inhoud? Het is precies dit vormfetisjisme waaraan ook Wilders zich schuldig maakt met zijn verabsolutering van de in zichzelf willekeurige omgangsvorm van het handen schudden.
Kritiseren, dingen bij de naam noemen, niet om gevoelige kwesties heen draaien; het heeft allemaal zijn waarde. Maar alles kent zijn tijd. Een koningin schoffeert haar onderdanen niet. Wie dat niet aanvoelt, mist – om in de sfeer van het moment te blijven – gevoel voor de bal.
Uit: Volzin, 16 juni 2006